AKTUALNOŚCI INNOWACJE PEDAGOGICZNE WYCIECZKI EDUKACYJNE

Śladem Kultury Ludowej -Szkolne Koło Turystyczne w Kolbuszowej

Szkolne Koło Turystyczne nie zwalnia tempa. Tym razem odwiedziliśmy Kolbuszową –  przepiękne miasto, którego głównym zabytkowym obiektem jest Park Etnograficzny Muzeum Kultury Ludowej.

Osada Kolbuszowa wzmiankowana była już w 1459 roku. W 1508 r. pod nazwą Coluschowa pojawiła się w spisie posiadłości Tarnowskich z Zochowa. Stanisław Tarnowski, kasztelan sądecki uczynił z niej siedzibę rodu, wzniósł dwór obronny, szpital i kościół pod wezwaniem św. Stanisława. Kolbuszowa rozwijała się szybko dzięki bardzo korzystnemu położeniu na skrzyżowaniu kilku traktów, stając się pod koniec XVI w. jedną z największych osad rolniczo-rzemieślniczych na terenie Puszczy Sandomierskiej.

W 1585 r. Stanisław Tarnowski sprzedał posiadłość, tzw. państwa Rzemień, czyli miasto Rzochów z Kolbuszową i okolicznymi wioskami, Herminowi Mieleckiemu. Do ziemi kolbuszowskiej przyłączono wówczas Niwiska z Trześnią, Cmolas z Trzesówką i Przyłęk z Siedlanowem. W 1616 r. dobra kupił Stanisław Lubomirski, który wybudował w Kolbuszowej letnią rezydencję. Włączenie Kolbuszowej z kluczem do jednego z największych w ówczesnej Rzeczypospolitej latyfundiów otworzyło nowy okres w jej dziejach. W latach siedemdziesiątych XVII w. Kolbuszowa spełniała już funkcje osady miejskiej. Akt lokacyjny miasta prywatnego wydał Józef Karol Lubomirski dnia 12 stycznia 1700 roku.

W XVIII w. Kolbuszowa przeszła w ręce Sanguszków. Był to szczytowy okres rozwoju miasta, zwłaszcza rzemiosło przeżywało okres rozkwitu (m.in. meblarstwo). 16 czerwca 1724 r. Marianna i Paweł Karol Sanguszkowie wydali przywilej cechowy. Jednak ok. 1760 r. Kolbuszowa powróciła do Lubomirskich.

Po pierwszym rozbiorze Polski Kolbuszowa znalazła się w zaborze austriackim. Liczyła wówczas ok. 1,1 tys. mieszkańców, a znana była z wyrobów rzemieślniczych, zwłaszcza stolarskich oraz produkcji drewnianych guzów do zapinania ubiorów, kowalstwa, ślusarstwa i tokarstwa.

Pierwsza połowa XIX w. przyniosła pogorszenie sytuacji gospodarczej. Kolbuszowa odegrała wówczas rolę bazy powstańczej. W nocy z 18 na 19 marca 1833 r. wyruszyła stąd wyprawa Zaliwskiego do Królestwa Polskiego.

2 października 1852 r. wielki pożar miasta pochłonął całą drewnianą zabudowę, kościół parafialny oraz ratusz. W 1855 r., po likwidacji cyrkułu tarnowskiego, Kolbuszowa została siedzibą powiatu sądowego. Od 1867 r. Żydzi wchodzili w skład Rady Miejskiej i pełnili funkcję zastępców burmistrza. Szczególnym symbolem koegzystencji społeczności chrześcijańskiej i żydowskiej był przyjęty wówczas herb miasta z krzyżem, gwiazdą Dawida i splecionymi w uścisku dłońmi.

W 1868 r. Kolbuszowa została stolicą powiatu politycznego, czyli starostwa. W jego skład wchodziły trzy miasta: Kolbuszowa, Sokołów Małopolski i Majdan Królewski oraz 59 wsi. Ranga stolicy powiatu sprzyjała rozwojowi Kolbuszowej. Miasto posiadało czteroklasową szkolę ludową, zatrudniano dwóch lekarzy i dwóch chirurgów. W 1873 r. powstała pierwsza w zachodniej Galicji Ochotnicza Straż Ogniowa, a w 1874 r. – Spółdzielcza Kasa Pożyczkowa. W następnych latach zostały powołane Towarzystwo Szkoły Ludowej oraz Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. W 1905 r. rząd austriacki zdecydował o budowie linii kolejowej Rzeszów – Kolbuszowa. Rozpoczęte prace przerwał wybuch I wojny światowej.

W okresie II RP Kolbuszowa była niewielkim, dość ubogim miasteczkiem, choć zachowała rangę siedziby powiatu w województwie lwowskim. W 1919 r. Sejm podjął uchwałę o budowie linii kolejowej do Rzeszowa, ale ponownie z powodu trudności finansowych, prace zostały przerwane. W 1936 r. Kolbuszowa znalazła się w sercu Centralnego Okręgu Przemysłowego, co otwierało przed nią nowe perspektywy.

Szanse na rozwój zaprzepaściła agresja niemiecka. 8–9 września 1939 r. w rejonie Kolbuszowej doszło do bitwy. Poległo 10 oficerów i 96 żołnierzy, było około 300 rannych, a 600 wzięto do niewoli. Kolbuszowa została zbombardowana i częściowo zniszczona; zginęło 30 mieszkańców. Poległych żołnierzy pochowano w dwóch zbiorowych mogiłach na miejscowym cmentarzu.

Po zakończeniu wojny przystąpiono do odbudowy. Do 1975 r. Kolbuszowa pozostała siedzibą powiatu, co korzystnie wpłynęło na jej rozwój. Już w 1945 r. uruchomiono szpital, a w 1946 r. miasto zelektryfikowano. Zbudowano kilka zakładów przemysłowych. W 1971 r. doszło wreszcie do uruchomienia linii kolejowej Rzeszów – Tarnobrzeg. 1 stycznia 1999 r. Kolbuszowa ponownie stała się stolicą powiatu.

Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z naszego pobytu w Kolbuszowej.